داستان نزاع چهار دوست و انگور به زبانهای مختلف

چهار نفر، با هم دوست بودند، عرب، ترک، رومی و ایرانی، مردی به آنها یک دینار پول داد. ایرانی گفت: انگور بخریم و بخوریم.
عرب گفت: نه! من عنب می خواهم.
ترک گفت: بهتر است اُزوُم بخریم.
رومی گفت: دعوا نکنید! استافیل می خریم.
آنها به توافق نرسیدند. هر چند همة آنها یک میوه، یعنی انگور می خواستند.
از نادانی مشت بر هم می زدند. زیرا راز و معنای نام ها را نمی دانستند. هر کدام به زبان خود انگور می خواست.
اگر یک مرد دانای زبان دان آنجا بود، آنها را آشتی می داد و می گفت من با این یک دینار خواستة همه شما را می خرم، یک دینار هر چهار خواستة شما را بر آورده می کند. شما دل به من بسپارید، خاموش باشید. سخن شما موجب نزاع و دعوا است، چون معنای نام ها را می دانم اختلاف شماها در نام است و در صورت، معنا و حقیقت یک چیز است.

چار کس را داد مردی یک درم
آن یکی گفت این به انگوری دهم

آن یکی دیگر عرب بد گفت لا
من عنب خواهم نه انگور ای دغا

آن یکی ترکی بُد و گفت ای گُزُم*
من نمی خواهم عِنَب خواهم اُزُم

آن یکی رومی بگفت این قیل را
ترک کن خواهیم استافیل را

در تنازع آن نفر جنگی شدند
که زسر نامها غافل بدند

مشت بر هم می زدند از ابلهی
پر بدند از جهل و از دانش تهی

صاحب سری عزیزی صد زبان
گر بدی آنجا بدادی صلحشان

پس بگفتی او که من زین یک درم
آرزوی جمله تان را می دهم

چونک بسپارید دل را بی دغل
این درمتان می کند چندین عمل

یک درمتان می شود چار المراد
چار دشمن می شود یک زاتحاد

گفت هر یکتان دهد جنگ و فراق
گفت من آرد شما را اتفاق

پس شما خاموش باشید انصتوا
تا زبانتان من شوم در گفت و گو

گر سخنتان می نماید یک نمط
در اثر مایهٔ نزاعست و سخط

گرمی عاریتی ندهد اثر
گرمی خاصیتی دارد هنر

سرکه را گر گرم کردی زآتش آن

یک متن کوتاه پندآموز به انتخاب سامانه برای شما

من جز یک چیز نمی دانم و آن این است که هیچ چیز نمی دانم.

چون خوری سردی فزاید بی گمان

زانک آن گرمی او دهلیزیست
طبع اصلش سردیست و تیزیست

ور بود یخ بسته دوشاب ای پسر
چون خوری گرمی فزاید در جگر

پس ریای شیخ به زاخلاص ماست
کز بصیرت باشد آن وین از عماست

از حدیث شیخ جمعیت رسد
تفرقه آرد دم اهل جسد

چون سلیمان کز سوی حضرت بتاخت
کو زبان جمله مرغان را شناخت

در زمان عدلش آهو با پلنگ
انس بگرفت و برون آمد ز جنگ

شد کبوتر آمن از چنگال باز
گوسفند از گرگ ناورد احتراز

او میانجی شد میان دشمنان
اتحادی شد میان پرزنان

تو چو موری بهر دانه می دوی
هین سلیمان جو چه می باشی غوی

دانه جو را دانه اش دامی شود
و آن سلیمان جوی را هر دو بود

مرغ جانها را درین آخر زمان
نیستشان از همدگر یک دم امان

هم سلیمان هست اندر دور ما
کو دهد صلح و نماند جور ما

قول ان من امة را یاد گیر
تا به الا و خلا فیها نذیر

گفت خود خالی نبودست امتی
از خلیفهٔ حق و صاحب همتی

مرغ جانها را چنان یکدل کند
کز صفاشان بی غش و بی غل کند

مشفقان گردند همچون والده
مسلمون را گفت نفس واحده

نفس واحد از رسول حق شدند
ور نه هر یک دشمن مطلق بدند

مولوی
--------------------
گُزُم = نور چشم من